Nazwa Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Węgorapa
Adres 11-600 Węgorzewo, ul. Bema 7
Data wpisu do KRS, numer KRS Sąd rejonowy w Olsztynie, VII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego wpisał do Rejestru Stowarzyszeń w dniu 30 grudnia 2015 r. KRS 0000581963
Dane dotyczące członków Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Węgorapa jest organizacją pozarządową powstałą w 2015 roku w oparciu i inicjatywy osób współpracujących i działających przy Klubie Wojskowym 1 Brygady Artylerii w Węgorzewie. Stowarzyszenie liczy 20 członków.
Zgodnie z paragrafem 6 statutu celem Stowarzyszenia jest:
wspieranie i rozwój działalności kulturalnej w środowisku wojskowym.
wspieranie i rozwój aktywności społecznej w środowisku wojskowym, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji historycznej, ekologicznej.
dbałość o pozytywny wizerunek 11 Mazurskiego Pułku Artylerii i jego poprzedników w środowisku żołnierzy i społeczeństwa Ziemi Węgorzewskiej.
pielęgnowanie i popularyzowanie tradycji 11 Mazurskiego Pułku Artylerii.
integracja środowisk kombatanckich, stowarzyszeń paramilitarnych, organizacji młodzieżowych wokół 11 Mazurskiego Pułku Artylerii.
upowszechnianie wiedzy obronnej wśród młodego pokolenia.
promowanie prozdrowotnych, społecznych, edukacyjnych i wychowawczych wartości sportu i turystyki.
promowanie aktywnych form uczestnictwa w życiu kulturalnym miasta, regionu, kraju.
promocja obronności i regionu.
Powyższe cele Stowarzyszenie realizuje m.in. poprzez:
organizowanie szkoleń, wystaw, pokazów, odczytów, dyskusji i sesji popularno – naukowych, konferencji naukowych.
prowadzenie działalności wydawniczej.
prowadzenie i organizowanie imprez o charakterze sportowo— rekreacyjnym i kulturalnym.
kultywowanie tradycji 11 Mazurskiego Pułku Artylerii.
udzielanie pomocy byłym żołnierzom, żołnierzom pozostającym w służbie czynnej oraz pracownikom wojska w różnych formach.
współpracę z pokrewnymi stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi.
współpracę z placówkami oświatowymi i ośrodkami akademickimi.
występowanie z wnioskami i postulatami pod adresem dowództwa 11 Mazurskiego Pułku Artylerii oraz władz wojskowych i administracyjnych.
organizację zawodów sportowych.
Źródłami powstania majątku Stowarzyszenia są:
opłaty wpisowe i składki członkowskie,
dochody z nieruchomości i ruchomości stanowiących własność lub będących w użytkowaniu Stowarzyszenia, w tym odsetki od środków Stowarzyszenia na rachunku bankowym.
dotacje,
darowizny, zapisy i spadki,
wpływy z działalności statutowej – prowadzenia nieodpłatnej działalności pożytku publicznego:
organizowanie szkoleń, wystaw, pokazów, odczytów, dyskusji i sesji popularno – naukowych.
prowadzenie działalności wydawniczej.
prowadzenie i organizowanie imprez o charakterze sportowo – rekreacyjnym i kulturalnym.
organizacja zawodów sportowych
wpływy z działalności statutowej – prowadzenia odpłatnej działalności pożytku publicznego:
organizacja zawodów sportowych.
organizacja letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży.
prowadzenie i organizowanie imprez o charakterze sportowo – rekreacyjnym i kulturalnym.
świadczenie usług związanych z prowadzeniem działalności w sferze pożytku publicznego.
świadczenie usług związanych z zabezpieczeniem działalności w sferze pożytku publicznego.
Organizowanie szkoleń, narad i spotkań okolicznościowych. W 2023 roku WSSK WĘGORAPA zorganizowało i przeprowadziło następujące zadania:
17.02.2023 r. w Klubie 11 MPA zabrzmiały najpiękniejsze piosenki o miłości. Na koncercie walentynkowym zaprezentowali się wokaliści – podopieczni Anny Rybskiej. W koncercie wystąpili: Zuzanna Wasilewska, Aleksandra Molisak, Natalia Barczak, Kornelia Jarosz, Hanna Hruszka, Magdalena Wysocka, Diletta Rossi, Magdalena Bobel, Maksymilian Duda, Igor Gajdasz, Mariusz Górski, Krzysztof Łupiński Można było też obejrzeć wystawę plastyczną Ewy Roch .
WOJSKOWY WIECZÓR PREMIER 2023 Koniec kwietnia każdego roku od kilkudziesięciu już lat jednoznacznie kojarzy się z tanecznym posumowaniem roku w Klubie Wojskowym, teraz już w Klubie 1 BA. Pierwsze edycje to przełom XX i XXI wieku. Zawsze te koncerty były wydarzeniem artystycznym, kulturalnym ale też i frekwencyjnym. Tak było i tym razem, w pogodne piątkowe popołudnie , 21 kwietnia 2023 r. gdy jak zawsze tłumy chętnych do obejrzenia efektów wielomiesięcznych zajęć tanecznych przy ulicy Bema 7 podążyły w gościnne progi Hali Miejskiej przy ulicy Pionierów. Wśród widzów zasiedli rodzice, koleżanki i koledzy, rodzeństwo a także szef Sztabu ppłk Mateusz Kujawski i wiceburmistrz Węgorzewa, p. Lidia Czerniewicz. Koncert przygotowała instruktor Klubu Wojskowego Grażyna Wojtkiw, prowadziła instruktor Klubu Anna Polonis, a oprawę techniczną zapewnił Marek Mudryj i Kamil Michalczewski. Wojskowy Wieczór Premier został wsparty finansowo przez Gminę Węgorzewo.
XVI MISTRZOSTWA WOJSKA POLSKIEGO W WĘDKARSTWIE SPŁAWIKOWYMW dniach 19- 21 maja 2023 r. WSSK Węgorapa i 1 Brygada Artylerii z Węgorzewa zorganizowali XVI Mistrzostwa Wojska Polskiego w Wędkarstwie Spławikowym – VIII Mistrzostwa 16 PDZ w Wędkarstwie Spławikowym. Impreza jak zawsze zgromadziła liczne grono zawodników z całej wojskowej Polski. Do Węgorzewa zjechali spławikowcy z najodleglejszych garnizonów. Liczna była też reprezentacja 16 PDZ. Ale czego się nie robi by zrealizować swoje sportowe marzenia. Łącznie na zawody stawiło się 100 zawodników, co jest rekordem frekwencyjnym Kanału Mazurskiego. Zawody zostały przeprowadzone na Kanale Mazurskim w m. Przystań, w dwu turach. Zawody sędziował Sędzia Główny pan Waldemar LEWANDOWSKI, zastępca Tadeusz POTASIŃSKI, których wspomagali sędziowie sektorowi z węgorzewskiego koła PZW: Jan Tołodziecki, Leszek Boruczkowski i Adam Kozłowski. WYNIKI: Klasyfikacja indywidualna – XVI Mistrzostwa WP w Wędkarstwie Spławikowym:
st. szer. Łukasz PISOWACKI – 1 Brygada Artylerii Węgorzewo
st. szer. Krzysztof ZIELIŃSKI – 18 Pułk Logistyczny Łomża
st. szer. Marek SZAŁTYS – 4 Regionalna Baza Logistyczna Wędrzyn Klasyfikacja drużynowa – XVI Mistrzostwa WP w Wędkarstwie Spławikowym:
1 Brygada Artylerii Węgorzewo (st. szer. Łukasz PISOWACKI, st. szer. Sebastian BOJSICKI, st. szer. Dariusz BIEDRZYCKI)
2 Ośrodek Radioelektroniczny Przasnysz (kpr. Artur URBANOWSKI, mjr Piotr STOMPOR, chor. Adam KRYSZCZAK)
4 Regionalna Baza Logistyczna Wędrzyn (st. szer. Marek SZAŁTYS, mł. chor. Sławomir MATELSKI, Marcin CHALECKI) Gościem zawodów był pan Krzysztof KOŁASZEWSKI – Burmistrz Węgorzewa. Honory gospodarza w dniu zamknięcia pełnił Szef Sztabu 11 MPA, ppłk Mateusz KUJAWSKI. Organizatorem zawodów był 11 Mazurski Pułk Artylerii w Węgorzewie i Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Węgorapa. Patronat nad XVI Mistrzostwami Wojska Polskiego w Wędkarstwie Spławikowym objęły Radio Olsztyn i Wiadomości Wędkarskie.
W dniu 28 maja odbył się Festyn Garnizonowy w Parku Helwinga. Organizatorem imprezy był 11 Mazurki Pułk Artylerii, Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Węgorapa oraz Gmina Węgorzewo.Teren Parku Helwinga od godz. 14.00. wypełnił się uczestnikami i uczestniczkami Festynu, w szczególności dzieci z rodzicami, na których czekało wiele atrakcji.Na Festynie swoją obecność zaznaczyli – LGR Wielkie Jeziora Mazurskie, Państwowa Straż Pożarna , Komenda Powiatowa Policji w Węgorzewie, Straż Graniczna Węgorzewo, WCR GIzycko, Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne Ziemi Węgorzewskiej Wendrusz, SMB Kormoran, UKS Spartakus, Muzeum Kultury Ludowej oraz stoisko promocyjne Gminy Węgorzewo – Fit City. Węgorzewska jednostkę wojskową reprezentowali żołnierze z punktem do nauki celowania „cyklop”, stoisko z pokazem broni strzeleckiej i indywidualnego wyposażenia żołnierza, stoisko medyczne i stoisko promocyjne oraz Wojskowa Straż Pożarna. Stoiska promocyjne były uzupełnione przez smakołyki przygotowane przez panie z KGW z Klimek i Trygortu oraz stoiska z zabawkami, pop cornem i lodami. Festyn Garnizonowy wpisał się też w tegoroczne obchody Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny odbywających się pod hasłem „Razem Tworzymy Rodzinę. Stąd na terenach parkowych obecność pań z Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. W ramach Festynu odbyły się też IX Mistrzostwa Węgorzewa w Puszczaniu Patyczków na wodzie. Rekordowa liczba uczestników – aż 60 dzieciaków walczyło do końca o zwycięstwo – to fenomen tej imprezy.Ogromnym powodzeniem cieszyły się jak zawsze klasyczne dmuchańce – oblężenie trwało do ostatniej minuty festynu. Stoisko plastyczne to od kilku już lat domena Pracowni Skiroławki i pani Romany Waszak. Na boiskach trwały rozgrywki sportowe przygotowane przez OSiR w Węgorzewie- ten rodzaj konkurencji i rywalizacji cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży. Punktem Głównym była scena, na której zaprezentowało się ponad stu artystów; tancerzy oraz wokalistów z Klubu 11 MPA oraz Węgorzewskiego Centrum Kultury, gościnnie wystąpiła również grupa wokalna i taneczna z GOK w Budrach oraz wokaliści z GOK Pozezdrze. Impreza została dofinansowana przez Gminę Węgorzewo oraz Ministerstwo Obrony Narodowej. Dodatkowo organizatorów wsparły: PSS Społem i GS „SCH” – obie firmy z Węgorzewa.
5 lipca o godz.16.00. rozpoczęły się warsztaty wokalne. Główną prowadzącą jest Pani Beata Stasiak z Klubu Dowództwa Operacyjnego Rodzaju Sił Zbrojnych z Warszawy. Pani Beata przyjęła zaproszenie po raz trzeci, każde spotkanie to uczta muzyczna. Uczestnicy warsztatów to przede wszystkim zespoły i soliści uczestniczący w zajęciach wokalnych w Klubie 1 Mazurska Brygada Artylerii im gen. J. Bema, goście zaproszeni do udziału w warsztatach to Gminny Ośrodek Kultury w Budrach, Klub Wojskowy z Gołdapi i Giżycka. Celem warsztatów jest doskonalenie techniki wokalnej, wybór repertuaru do dalszej pracy oraz integracja. Finałowy Koncert Artystyczny, który odbył się 9 lipca w niedzielę o godz.16.00. w Budrach to zwieńczenie pracy warsztatowej wszystkich uczestników. Przedsięwzięcie zostało zorganizowane i sfinansowane przez WSSK Węgorapa.
W dniach 28-29 lipca przeprowadzony został Mamry Festiwal Węgorzewo
Impreza odbyła się w kompleksie rekreacyjnym Plaży Mamry, położonym na Półwyspie Kalskim, który wcina się między dwa jeziora: Święcajty i Mamry. Projekt składał się z kilku etapów:
Działania logistyczne oraz przygotowawcze, promocja projektu. Realizację projektu rozpoczęliśmy od podpisania umów z wybranymi wykonawcami. W celu zarezerwowania terminu oraz w związku z wymogami rynku muzycznego, wstępne umowy z niektórymi artystami zostały zawarte już przed terminem rozpoczęcia projektu. Ponadto zostały zarezerwowane noclegi, wyżywienie oraz cała obsługa techniczna. Na stronie wnioskodawcy został ogłoszony konkurs na najlepszego DJ-a, a na stronach patronów medialnych konkursy promujące przedsięwzięcie z możliwością wygrania wejściówek na koncerty.
Konkurs na najlepszego DJ. Zasady konkursu wraz z regulaminem zostały ogłoszone w mediach i internecie. Organizatorem I etapu konkursu była wytwórnia muzyczna XONI RECORDS, która zbierała zgłoszenia do konkursu. Zgłosiło się 96 wykonawców. Najlepsza wyłoniona na podstawie przesłuchań 10-tka artystów została zakwalifikowana do II etapu konkursu. Na stronie internetowej festiwalu były prezentowane utwory finałowej 10, na którą internauci oddawali głosy. Czterech wykonawców z największą ilością głosów zostało zaproszonych do występu czasie festiwalu dniach 28-29 lipca. Finaliści otrzymali nagrody zgodnie z regulaminem konkursowym.
Koncert gwiazd. W pięknej scenerii Plaży Mamry przez dwa dni w godz. 18.00 – 3.00 odbyły się koncerty największych polskich zespołów i DJ. Wystąpili: DNF, Kubańczyk, Barto, Małach&Rufus, DJ Killer, Exation, Si Us Plau, Reni Jusis, Margaret, Zbuku, DJ Alex, DJ Inox, I.Got.You, Matt5ski oraz zespół z Ukrainy [O].Koncerty połączone były z atrakcyjną oprawą oświetleniową: laserowy pokaz świateł, elementy pirotechniczne.
Działania związane z promocją elektromobilności. Uzupełnieniem koncertów były prowadzone na wodzie pokazy najnowszego sprzętu wodnego, sprzętu sportowego, który jest zasilany elektrycznością.
Warsztaty medialne oraz promocja wolontariatu. Większość działań organizacyjnych jest prowadzona społecznie przez członków stowarzyszenia. Wielką pomoc przy organizacji festiwalu stanowili wolontariusze – uczniowie z węgorzewskich szkół średnich. 25- osobowa grupa spełniała wiele różnych zadań: przygotowywanie informacji prasowych, dyżury w biurze organizacyjnym, obsługa garderób, praca w punktach informacyjnych, patrole ekologiczne, pomoc przy scenie.
W dniach 6-8 września swoje święto obchodziła 1 Mazurska Brygada Artylerii im. Gen. J. Bema w Węgorzewie. WSSK Węgorapa wzięło czynny udział w obchodach Święta Złotej Brygady, począwszy od widowiska multimedialnego „Iskry Niepodległej” o Polakach którzy zmieniali świat, poprzez koncerty podczas których swoje talenty zaprezentowali wokaliści na co dzień ćwiczący w Klubie 1 MBA. Zwieńczeniem uroczystych obchodów Święta 1 MBA był koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego.
Dla sportowego środowiska Węgorzewa październik od kilkudziesięciu już lat nieodmiennie kojarzy się z brydżem sportowym. Mało jest w regionie imprez z taką historią, jak Mityng Brydża Sportowego o Błękitną Wstęgę Wielkich Jezior Mazurskich. Od początku lat 90-tych do Węgorzewa zjeżdżają się najlepsi brydżyści z regionu, by walczyć o trofea w ramach Mityngu. Tak też było w sobotę 21 października 2023 r. w Klubie 1 MBA, gdzie odbył się XXIX Mityng Brydża Sportowego o Błękitną Wstęgę Wielkich Jezior Mazurskich. Przy stołach zasiadło 86 brydżystów, zawodników i zawodniczek znanych w środowisku brydżowym. Organizatorem jest Klub 1 MBA i WSSK Węgorapa. Nad prawidłowym przebiegiem zawodów brydżowych czuwał sędzia Arkadiusz CWIRKO. Po rozegraniu czterech sesji klasyfikacja końcowa Mityngu przedstawiała się następująco:
Roman Kierznowski – Zbigniew Rogowski (OSiR Dworek Króla Stanisława Lidz. Warm.) – 63,93
Andrzej Sulima – Krzysztof Pikus (Vęgoria WCK Węgorzewo ŁĄCZNOŚĆ Olsztyn) – 60,99 W ramach Mityngu rozgrywano turniej o Memoriał Eugeniusza Haśki. Jego zwycięzcami została para Paweł Czacharowski – Marian Grzyb. Sukces organizacyjny i sportowy XXVIII Mityngu Brydża Sportowego o BWWJM nie byłby możliwy, bez wsparcia wielu instytucji i firm.Wydarzenie zostało dofinansowane przez Samorząd Województwa Warmińsko – Mazurskiego , zostało też objęte Patronatem Starosty Węgorzewskiego Marzenny Supranowicz oraz Burmistrza Węgorzewa Krzysztofa Kołaszewskiego. W ramach patronatu samorządy przekazały m.in. puchary dla najlepszych zawodników. Fundatorami nagród głównych byli: Lagardere Travel Retail Polska, Stanisław Król – właściciel Dworku Króla Stanisława, firma SOLID SECURITY, Sigma, Empiria Consulting, Solamen oraz Składnica Sylweriusz Żmujdzian i Bank Spółdzielczy Węgorzewo, Hotel Ognisty Ptak, firma EKOI, producent gadżetów rowerowych. Cenne nagrody rzeczowe ufundował właściciel portu w Sztynorcie, firma King Cross. Ponadto nagrody ufundowali: Aeroklub Krainy Jezior, , Madrus RTV AGD, Madar, OSM Giżycko, GS SCh Węgorzewo, Księgarnia „Książka Papier Nożyce”, Marek Wasiak, Zenon Wawer oraz ZUOK Spytkowo.W uroczystości otwarcia Mityngu uczestniczył płk Rafał GRZYWIŃSKI, reprezentujący dowódcę 1 BA, gospodarza zawodów. W otwarciu uczestniczyli ponadto: Krzysztof Kołaszewski – burmistrz Węgorzewa, Marzenna Supranowicz Starosta Węgorzewski, Paweł Jarząbek – Prezes zarządu WMOZBS. Gościem specjalnym zawodów był pani Jolanta Piotrowska, senator RP a póki co jeszcze członek Zarządu Województwa Warmińsko – Mazurskiego, która tez zawody otworzyła.
W dniu 22 10 2023 r. WSSK Węgorapa było organizatorem gry terenowej „Z tradycji wojskowych Garnizonu Węgorzewo”. Na starcie stanęło 20 drużyn , reprezentujących żołnierzy DZSW, realizujących w chwili obecnej przeszkolenie wojskowe w 1 MBA. Zawodnicy, po wcześniejszym instruktażu, w 4 minutowych odstępach , wyruszali na trasę gry. A tam czekało na nich 13 punktów kontrolnych, na których mogli się wykazać wiedzą i umiejętnościami taktycznymi co do sposobu rozgrywania gry. Gra terenowa była realizowana w ramach projektu „1 Mazurska Brygada Artylerii – reaktywacja” realizowanego we współpracy z samorządem Województwa Warmińsko- Mazurskiego. Elementami tego projektu będzie też konferencja poświęcona 80- tej rocznicy powstania 1 WBAA i 30 – tej rocznicy powstania 1 MBA. 10.W dniu 8 grudnia 2023 r. 1 Brygada Artylerii w Węgorzewie była organizatorem konferencji popularnonaukowej „Otoczenie społeczne funkcjonowania jednostek artyleryjskich w Węgorzewie, miejsca kształtowania etosu artylerzysty Wojska Polskiego. W 80 rocznicę powstania 1 WBAA i 30 rocznicę powstania 1 MBA” Na zaproszenie dowódcy 1 BA, pana gen. bryg. M. Majerskiego, do Węgorzewa zjechali naukowcy z kilku ośrodków akademickich by przed licznie zgromadzoną kadrą oficerską, byłymi żołnierzami węgorzewskiego garnizonu zaprezentować się w kilku ważnych historycznie i społecznie zagadnieniach. Celem konferencji było nadanie odpowiedniej rangi historycznemu wydarzeniu, jakim jest powrót brygady do Węgorzewa. Decyzja MON przywróciła artylerzystom węgorzewskim godność, pokazała ciągłość tradycji brygadowych. Konferencja pokazała też 1 Brygadę Artylerii w szerszym kontekście historycznym w związku z przypadającymi w tym roku okrągłymi rocznicami: 80 rocznicą powstania 1 WBAA i 30 rocznicą powstania 1 MBA – tych jednostek, których tradycje 1 BA dziedziczy. Kolejno wystąpili:
płk prof. Juliusz TYM (ASZWOJ) – Znaczenie i rozwój artylerii wsparcia Wojska Polskiego w ujęciu historycznym.
dr Tomasz Leszkowicz – o historii, pamięci i polityce historycznej (WCEO Warszawa) Losy żołnierzy 1 WBAA w latach 1943-45. Czy w ówczesnej sytuacji politycznej były inne warianty. Historia alternatywna.
płk w st. spocz. Wiesław PIETRZAK – „Ratowanie” garnizonu artyleryjskiego – powstanie i funkcjonowanie 1 Ośrodka Szkolenia Wojsk Rakietowych i Artylerii.
gen. bryg. w st. spocz. Edward PAWLICA .Tło społeczno –polityczne powstania, rozwoju i przeformowania 1 MBA.
płk rez. Dariusz Rewak (ASZWOJ) Rozwój techniczny artylerii na przełomie XX i XXI wieku na przykładzie 1 MBA i 11 MPA.
płk rez. prof. Wiesław B. ŁACH (UWM Olsztyn) Podstawy tradycji i symboliki reaktywowanej 1 Mazurskiej Brygady Artylerii.
Krystyna JAROSZ- Przywracanie historii garnizonu węgorzewskiego – fotografie i pamiątki jednostek artylerii z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w zbiorach Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie.
Konrad MUZYKA (Rochan Consulting) Wnioski z działań zbrojnych w Ukrainie w latach 2021-2022, w tym wnioski dotyczące wykorzystania artylerii.
płk rez. dr Ireneusz KULESZA (Rochan Consulting) 11 KORPUS ARMIJNY w Obwodzie Królewieckim. Charakterystyka i ocena możliwości. Konferencję zakończył prowadzący całe przedsięwzięcie, zastępca dowódcy 1 BA, pan płk Rafał GRZYWIŃSKI, który w swym kończącym wystąpieniu przedstawił perspektywy i kierunki rozwoju 1 Mazurskiej Brygady Artylerii. W przerwie dla gości, uczestników konferencji zaprezentowano najnowszy sprzęt będący na wyposażeniu 1 BA. Biblioteka klubu 1 BA zorganizowała wystawę wszystkich publikacji związanych z węgorzewską jednostka wojskową. Miłym akcentem konferencji było złożenie przez wspólną delegację żołnierzy i byłych żołnierzy wiązanki kwiatów na grobie por. rez. Michała Borowskiego, żołnierza, który 80 lat temu z 1 WBAA przeszedł szlak bojowy a po zakończeniu wojny związał się z węgorzewską jednostką wojskową. Organizatorem konferencji była 1 Brygada Artylerii oraz dwa stowarzyszenia współpracujące z brygadą: Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Węgorapa i Węgorzewskie Stowarzyszenie Żołnierzy Wojska Polskiego. Przedsięwzięcie zostało wsparte finansowo przez samorząd wojewódzki i samorząd powiatowy.
